Bài thơ "Lính mà em" của ai?

Bài thơ "Lính mà em" của ai?

                Đặng Văn Sinh  

                                                                                                                           
            Sau khi Phạm Tiến Duật qua đời, tình cờ, một lần vào trang web nguyenkhacphuc.com, tôi thấy nhà văn Nguyễn Khắc Phục cho đăng bài thơ "Lính mà em" của nhà thơ quá cố. Bài thơ đã gây ấn tượng mạnh trong tôi bởi yếu tố lãng mạn trữ tình được thể hiện qua những dòng cảm xúc thật chân thành của một người lính trong cuộc chiến đang ở vào thời kỳ vô cùng khốc liệt. Xét về mặt thi pháp, "Lính mà em" thuộc một "kênh" khác hẳn với những gì trước đó Phạm Tiến Duật đã viết. Nó thuộc vào "phần chìm" của tư tưởng nghệ thuật, thoát ra khỏi những ràng buộc của hệ ý thức, khẳng định tư cách cá nhân của người nghệ sỹ trong quá trình sáng tạo. Với bài thơ này, tất nhiên, lúc ấy, tốt nhất là nên cất dưới đáy ba lô, còn nếu dại dột mà hở ra thì cái "vạ" có khi còn "đậm" hơn cả "Vòng trắng" sau này.

Đang định viết vài dòng bình thi phẩm lãng mạn khá hiếm hoi thời chiến chinh này  gửi vào "trannhuong.com" để tưởng nhớ hương hồn nhà thơ Trường Sơn thì tôi lại đọc được một tư liệu khá bất ngờ trên Blog ABA.ABA.ABA của ông bạn Lưu Đình Tuân về bài thơ trên.( Lưu Đình Tuân, tuổi Hổ 1938, vốn là giáo viên giảng dạy môn vật lý PTTH, đa tài, giỏi tiếng Pháp, tiếng Bồ, viết thư pháp chữ Hán có hạng, đã từng làm chuyên gia giáo dục Phi châu, dịch nhiều sách của Viễn Đông Bác Cổ sang tiếng Việt. Là một tay giang hồ lãng tử, HọLưu (Chắc không phải là hậu duệ Lưu Bị) đã nhiều lần "du hành" xuyên Việt bằng con xe "bố già" long song sọc, chiếc laptop second-hand và chiếc máy ảnh"lười" kỹ thuật số...). Độc giả nào muốn đọc những "đoản khúc " hài hước của Lưu Đình Tuân xin vào địa chỉ Blog sau :

                      http://nguyenthiphuong.multiply.com/

Lưu Đình Tuân hiện đang là phiên dịch tiếng Bồ và tiếng Pháp cho huấn luyện viên trưởng và một số cầu thủ nước ngoài của CLB bóng đá hạng nhất tỉnh Tây Ninh .Ông có một người anh họ là Vũ Quốc Chấm. Đầu năm 1975, Đà Nẵng thất thủ, ông Chấm khi ấy thuộc quân Giải phóng, nhân lúc lộn xộn ở phi trường, có lượm được cuốn sổ tay của người lính Việt nam cộng hòa nào đó để lại, trong đó chép bài thơ "Lính mà em". Chuyện ấy cũng là lẽ thường, miễn bàn luận nếu không có một cô bé phát hiện ra, trong sổ tay chị gái mình cũng có bài thơ giống hệt như thế (chỉ khác vài ba chữ) mà tác giả lại là... một người lính Sài gòn. Chuyện thực hư như thế nào, bạn đọc đọc những dòng dưới đây, trích từ Blog ABA.ABA.ABA của tác giả Lưu Đình Tuân. Tuy nhiên loại blog 360 hiện  đã bị nhà cung cấp dịch vụ Yahoo cho nghỉ hưu nên các friends mất thêm công đoạn gõ Google, may ra "đồng chí" khổng lồ này mới tìm được văn bản đối chứng.

( Trích từ Blog ABA.ABA.ABA)

... Riêng bài thứ ba dưới đây, anh Chấm nói với tôi đại khái:" Cái bọn lính Ngụy chúng nó cũng thích thơ chú ạ. Năm 75, lúc vào sân bay Đà Nẵng, giấy tờ ngổn ngang, anh vớ được quyển sổ tay, chép nhiều bài thơ hay ra phết, bài này anh nhớ nhất, anh đọc chú nghe; ấy, cái thời nào nó phải theo thời ấy, chú ạ; nó là bài thơ của người em gái động viên cái bọn lính tiền tuyến ấy mà! Bài ấy như thế này:

    Lính mà em

    Em trách anh sao gửi thư chậm thế,

    Em đợi hòai sẽ giận cho xem.

    Biên thư cho em bao giờ anh muốn thế,

    Hành quân đường dài đấy chứ.

    Lính mà em!

    Anh gửi cho em mấy cành hoa dại,

    Để làm quà, không về được em ơi,

    Không dạo mát nửa đêm cùng em được,

    Thôi đừng buồn em nhé.

    Lính mà em!

    Hẹn nghỉ phép, anh cùng em dạo phố,

    Tay chiến binh đan đầu ngón tay mềm,

    Em xót xa đời anh nhiều đau khổ,

    Anh chỉ cười và nói:

    Lính mà em!

    Qua xóm nhỏ anh ghi dòng lưu niệm,

    Trời mưa hai đứa đứng bên thềm,

    Anh che cho em khỏi ướt tà áo tím,

    Anh quen rồi, không lạnh.

    Lính mà em!

    Anh kể chuyện hành quân và gối súng,

    Trăng đêm đầu không đủ viết thư đâu,

    Biên thư cho em nét nhòe như vụng.

    Hiểu giùm anh, em nhé!

    Lính mà em.

    Ghét anh ghê, chỉ có tài biện luận,

    Làm người ta thêm nhớ thương nhiều.

    Em xa lánh những ngày vui trên phố,

    Để nhớ người hay nói

    "Lính mà em".

    Vũ Quốc Chấm (sưu tầm)

      Sân bay Đà Nẵng 1975

    Đương nhiên các dấu chấm, phẩy do mình ghi thêm vào (ông Hải, ông Côn, ông Báu, xem lại và comment hộ) và từ em ban đầu nay mình sửa lại là anh (chữ xanh).

    Trở lại bài thơ.

    Cái li kì của bài thơ này không phải là ở chỗ "người em" của Thôi Hộ không biết bây giờ đi đâu, mà ở chỗ nó ngược lên nữa mình chắp nối lại theo kỹ thuật "truyện trinh thám An Nam" như sau:

    Nhà thơ Phạm Tiến Duật, khi ở Trường Sơn, làm bài thơ này nhưng dấu đơn vị vì nội dung ủy mị quá, không có lợi cho cách mạng. Nhưng có lẽ tiếc chiếc "áo gấm đi đêm" hay vì lí do nào đó, bài thơ được tên lính ngụy nào đó chép vào sổ tay, để rồi, khi tháo chạy/chết, quyển sổ tay rơi vào tay ông anh Chấm mình. Và cuối cùng, khi nhà thơ Phạm Tiến Duật chết rồi, nhà văn Nguyễn Khắc Phục mới công bố nó trên trang web của mình, mà 27-12-2007 mình tình cờ vào được, nay copy lại như sau:

    Lính mà em

                                    Phạm Tiến Duật

    Em trách Anh gửi thư sao chậm trễ

    Em đợi hoài em sẽ giận cho xem

    Thư Anh viết bao giờ Anh muốn thế

    Hành quân hoài đấy chứ,

    Lính mà em!

    Anh gửi cho Em mấy nhành hoa dại

    Để làm quà không về được em ơi

    Không dự lễ Nô- En cùng em được

    Thôi đừng buồn em nhé,

    Lính mà em!

    Ngày nghỉ phép Anh cùng Em dạo phố

    Tay chiến binh đan năm ngón tay mềm

    Em xót xa đời anh nhiều gian khổ

    Anh mỉm cười rồi nói,

    Lính mà em!

    Qua xóm nhỏ anh ghi dòng lưu niệm

    Trời mưa to, hai đứa nép bên thềm

    Anh che em khỏi ướt tà áo tím

    Anh quen rồi không lạnh,

    Lính mà em!

    Anh kể em nghe chuyện trong này

    Trăng đầu mùa không đủ viết thư đâu

    Thư Anh viết chữ mờ nét vụng

    Hãy hiểu dùm Anh nhé,

    Lính mà em!

    Ghét Anh ghê chỉ được tài biện hộ

    Làm cho người ta thêm nhớ thương

    Em xa lánh những ngày vui trên phố

    Để nhớ người hay nói,

    Lính mà em!

    Như vậy là ông Duật cho tới lúc chết vẫn là thằng cáy và ông Phục là thằng tốt với bạn bè, chẳng quản đến thân.

    Nhưng khoan, vẫn chưa hết truyện li kì.

Khi mình đang vào trang nguyenkhacphuc.com - canhcualieutrai@yahoo.com.vn, gọi cô phụ trách máy tới xem để in ra. Cô này liếc qua, nói "Ơ bác cũng thích thơ à?" - "Ừ, thế mày có thích không? Xem đi!". Cô bé chăm chú một lúc, rồi nói: "Ơ, cháu cũng biết bài này, à không, nó có mấy chỗ khang khác, giống cái bài trong sổ thơ của chị cháu. Để cháu về xem lại"."

Vậy thì rốt cuộc, bài thơ " Lính mà em" là của ai? Của nhà thơ Phạm Tiến Duật mà người lính Cộng hòa nào đó vô tình "nhặt được" bản thảo rơi trên đường hành quân, chép vào sổ tay rồi đến khi thành phố thất thủ, anh ta "bỏ của chạy lấy người" di tản (hoặc tử thương) tại phi trường hay là ngược lại? Rất mong có sự minh định từ những người lính của cả hai bên đã từng tham gia cuộc chiến và bạn đọc trong và ngoài nước yêu mến văn chương.

                                                                                   

                                                                   

          ĐVS