Con đường công cộng
Truyện ngắn của Phạm Lưu Vũ
Tôi đang đi trên phần đất công cộng gọi là con đường. Tôi biết mình có quyền đi trên đó. Nhưng tôi cũng phải để ý dè chừng, phải ngó trước ngó sau, trông phải, trông trái… Bởi ai cũng có cái quyền ấy như tôi. Họ có thể chen lấn, va chạm, có thể xô ngã tôi… Hôm qua, tôi tắm trên một dòng sông. Dòng sông ấy cũng là của công, và tôi biết mình cũng có quyền bơi ở đấy. Nhưng tôi cũng phải luôn luôn cảnh giác bởi mọi người cũng có quyền ấy như tôi. Những cơn sóng có thể nhấn chìm tôi, những con thuyền có thể đâm vào tôi, những cột buồm có thể đổ vào tôi…
Con đường và dòng sông vì là của công nên luôn phải uốn mình, luồn lách qua bao nhiêu là ranh giới. Bởi ngoài hai nơi ấy ra, tất cả đều đã có chủ, tất cả đều không phải của công.
Chẳng biết từ bao giờ, cả bầu trời cũng đã được chia làm nhiều phần, mỗi phần tuy không đều nhau nhưng tất cả cũng đều có chủ.
Cũng như những con chim đang bay lượn kia, tôi đi trên những con đường, tắm trên những dòng sông. Những con đường, những dòng sông đều là của công. Nhưng tôi và lũ chim đang bay kia vẫn nằm gọn trong cái phần bầu trời có chủ.
Xung quanh tôi có đủ Đất, Nước và Bầu trời. Đất có chủ ngăn không cho tôi bước chân vào. Nước có chủ không cho phép tôi bơi lội. Nhưng Bầu trời có chủ không ngăn được tôi hít thở. Không ngăn được tôi hít thở, nhưng nó ngăn được ý nghĩ của tôi. Cứ liệu đấy -Bầu trời bảo -mày không được tự do suy nghĩ dưới Bầu trời này.
Những con chim đang bay kia còn cảm thấy tự do? Bởi chúng không biết suy nghĩ hay không cần suy nghĩ ? Nếu chúng biết suy nghĩ thì chắc gì chúng sẽ hiểu đó là tự do?
Bên cạnh đường có một ngôi nhà nhỏ ẩn trong vườn cây. Tôi biết đó là nhà ông Lý Mạt, người chuyên nuôi khỉ. Còn nhớ có lần tôi đã từng hỏi tại sao ông lại chọn nghề nuôi khỉ? Ông bảo ông có chọn đâu. Khỉ nó chọn ông đấy chứ. Dân nuôi khỉ như ông toàn do mạng Trời định sẵn vậy.
Tạm rời khỏi con đường công cộng, tôi rẽ vào thăm ông.
Ông Lý Mạt có nhà. Nhưng chuồng khỉ thì vắng ngắt. Hơi ngạc nhiên, tôi hỏi:
-Bọn khỉ nhà ông đâu hết rồi?
-Tôi đuổi chúng đi rồi.
-Tại sao ông phải đuổi chúng?
-Tại vì tôi không chịu nổi chúng chứ sao. Anh thấy không? Trong lòng tôi đau đớn biết bao. Chúng gây vạ cho tôi từ lúc tôi biết làm người đến giờ đấy. Thà rằng chúng cứ cắn vào chỗ nọ chỗ kia bằng cái hàm răng lởm chởm của chúng. Dẫu đau đấy nhưng vẫn có thể rửa ráy, băng bó hay dịt thuốc được. Đằng này, quanh năm ngày tháng cứ phải chứng kiến những trò khỉ, những sự hoang dại, khôn vặt của chúng thì hỏi làm sao tôi có thể chịu nổi?
-Thì chúng vốn xuất thân hoang dã cho nên mới như thế. Chẳng lẽ ông không dạy dỗ được chúng hay sao?
-Chúng chưa dạy được tôi, tôi chưa nhiễm phải những trò khỉ của chúng là còn may cho tôi đấy. Nói gì đến việc dạy dỗ chúng.
-Có lẽ nào lại đến mức ấy?
-Té ra anh chưa hiểu gì về khỉ. Khỉ vốn có nhiều loài. Phân biệt theo hình dáng thì có khỉ Mặt Chó, khỉ Mặt Mo, Mặt Người… Theo tính cách thì có khỉ Gió, khỉ Ho, khỉ Đột… Nhà tôi nuôi phải loài Quốc khỉ. Giống khỉ này chẳng phải tầm thường. Chúng phát triển, sinh sôi nảy nở theo mùa vụ, cứ như thể do thời thế sinh ra vậy. Xưa nay, dân nuôi khỉ kị nhất bọn này. Kị mà vẫn không thể nào tránh được, gặp phải chúng thì khó mà chịu nổi. Nấn ná mãi rồi cũng phải đuổi đi.
-Tại sao lại gọi là Quốc khỉ?
-Thời ông Lê Lợi còn làm vua xứ này, có một gã họ Lê, tên là Quốc Khỉ, chuyên thi thố những trò chó ngựa. Vua Lê Lợi vừa dùng, vừa ghê tởm gã đến mức trước khi chết, Ngài dặn con cháu tuyệt đối không được dùng nữa. Nghe các cụ truyền lại rằng về sau gã hóa khỉ, để lại giòng giống đến tận bây giờ.
-Bọn Quốc khỉ ấy như thế nào?
-Bọn ấy vốn là giống lai căng, lại không được dạy dỗ cho nên có khác gì những phường giá áo túi cơm. Chúng hoang dại, khôn vặt và khó thuần hóa đã đành, lại đối xử với chủ chẳng ra gì. Tôi là người nuôi chúng mà lợi lộc đâu chưa thấy, chỉ thấy mình bị biến thành nô lệ, phải è lưng phục vụ chúng quanh năm. Chúng chẳng đếm xỉa đến một chút đạo lý nào dù bé bằng cái móng tay. Hở ra là chúng ăn cắp, ăn vụng, thậm chí cướp giật. Đặc biệt chúng rất thích thủ dâm, nghiện thủ dâm, coi thủ dâm như một liều thuốc sống. Song cái bản mặt của chúng thì lại cứ nhơn nhơn ra tuồng ta đây đứng đắn, đàng hoàng. Ngay cả chúng đối với nhau cũng chẳng tử tế gì. Suốt ngày chúng chí choé, tranh giành miếng ăn, tranh giành đực cái, tranh cái chỗ cưỡi lên đầu, lên cổ nhau… làm cho chuồng khỉ lúc nào cũng như đang có loạn. Tôi đã ngần này tuổi đầu mà cứ phải chứng kiến những sự đểu giả trong chuồng khỉ nhà mình, như chứng kiến một thời đại lưu manh.
-Làm thế nào phân biệt chúng là Quốc khỉ?
-Không có cách nào, bởi tất cả đều là khỉ cả. Chỉ đến khi nào chúng gây vạ cho thì mới biết mà thôi. Vì thế dân nuôi khỉ thường phải giữ mình. Song cũng chỉ gọi là giữ mình được đến đâu hay đến đó. Bởi đã gọi là khỉ thì chẳng bao giờ chúng từ một kiểu hại người nào cả.
-Vậy mà ông chỉ đuổi đi thì ăn thua gì. Đuổi chỗ này, tất nó sẽ chạy sang chỗ khác. Thà cứ nhốt chúng trong những chiếc chuồng kia còn hay hơn.
-Bọn Quốc khỉ gặp đúng mùa thì dễ dàng sinh sôi nảy nở, lại lây lan vô tội vạ, chẳng mấy chốc sẽ thành đàn thành lũ. Dẫu gom hết chuồng trong thiên hạ, cũng không đủ để nhốt chúng. Vì vậy mới phải đuổi đi.
-Đuổi đi rồi thì liệu có yên không?
-Chưa biết có yên được hay không. Cái nghề này nó thế. Nếu mạng Trời đã định sẵn rồi thì trước sau cũng lại rước về một lũ Quốc khỉ mới thôi.
-Chuyện khỉ nhà ông, nghe cứ như chuyện thiên hạ. Ông nuôi khỉ mà sao lại cứ vận vào cuộc đời như thế?
-Ô hay! Tưởng nãy giờ tôi nói toàn chuyện khỉ đấy chứ. Liệu có bị lẫn lộn chỗ nào không nhỉ? Hay là tại ý nghĩ của anh cứ đem vận vào người nên mới ra nông nỗi ấy? Chẳng trách phải ngăn bớt ý nghĩ của con người dưới bầu trời này đi là phải…
Rời khỏi nhà ông Lý Mạt, tôi trở lại con đường công cộng. Câu chuyện về khỉ của ông làm tôi gai người. Có cảm giác rằng bọn Quốc khỉ vẫn lẩn quất đâu đây. Chúng đang mải thủ dâm, đang mải diễn những trò khỉ muôn đời của mình, hay chúng đang dõi theo từng bước chân tôi? Mặc kệ, hơi đâu mà nghĩ đến chúng. Bước chân tôi đang dẫm trên con đường công cộng cơ mà. Nhưng còn Bầu trời? Tôi rụt rè nhìn Bầu trời. Bầu trời cao và xa như thế, làm sao biết tôi đang nghĩ gì? Vậy thì tôi cứ đi, cứ vừa đi vừa nghĩ một mình.
Bỗng một làn gió quất vào mặt tôi, ngào ngạt một thứ mùi gì vừa tanh tưởi vừa khét lẹt, lại nghe lẫn những tiếng cười sằng sặc, những giọng nói âm u. Tôi nhìn sang bên đường. Đó là một quán nhậu. Những đám người nhễ nhại cả đàn ông, đàn bà đang quây quanh những chiếc bếp ga cháy hừng hực. Họ cùng nấu một thứ cháo chay màu trắng sền sệt, sôi lục bục trong những chiếc nồi có hình sọ người, rồi múc ra những chiếc bát tròn tròn nom giống mảnh sọ của một đứa trẻ lên ba. Họ uống một thứ rượu đỏ lòm pha bằng máu vừa cắt ra từ cổ của những con vật, bất kể đó là con vật gì. Xung quanh bàn nhậu nào cũng la liệt những con vật cụt đầu. Có con chưa chết hẳn, vẫn còn cựa quậy, cố ngóc lên cái cổ đỏ loét, đầm đìa máu me. Đây đó có mấy người vái nhau những ly rượu, bên trong thả những quả tim rắn, tim tắc kè vẫn còn đập thì thọp. Họ bá vai nhau, sà vào lòng nhau ngả ngớn hát ca. Những bài hát nói về tình yêu, tình bạn, về lòng nhân ái… Có cả những bài hát nói về sự thất tình, về lòng chung thủy và sự phản bội…
Bầu trời như đang võng xuống nơi đây, cả không gian đặc quánh hơi người. Những tiếng cụng ly, những tiếng hô Một!… Hai!… Ba!… Dzô!… át hết thảy mọi thứ trên đời. Rượu và hát. Mùi đàn bà làm ngây ngất đàn ông, mùi đàn ông làm ngây ngất đàn bà. Mùi máu tươi làm tất cả cùng ngây ngất, ngây ngất lây đến cả tôi chỉ là kẻ đứng nhìn. Vậy thì! Hỡi những con vật cụt đầu kia, hãy vui vẻ mà chết, hãy tự hào mà tắc tử. Đừng có cố ngóc cổ lên nữa. Máu và tim chúng bay đã không hề uổng phí, đã được dùng để tế sống cho cái sự yêu thương con người…
Một người trong số họ bỗng đứng dậy, bước về phía tôi. Tôi hơi chột dạ, nhưng lập tức trấn tĩnh lại ngay, bởi ngoài cái màu đỏ như gà chọi của khuôn mặt, thì nom anh ta cũng có vẻ tử tế, hiền lành y như tôi vậy.
-Nhìn cái gì thế mày? Có thèm nhậu thì vào hẳn trong nhà. “Vào để thấu nhân tình giai huynh đệ / Sẽ có ngày ta nhắm ruột gan nhau…“. -Anh Mặt Đỏ nói với tôi, phun vào mặt tôi cả một luồng hơi rượu nồng nặc, lại còn đọc ra mấy câu thơ chứa đầy ngụ ý. Những kẽ răng anh ta dính đầy những thứ gì trắng trắng, đỏ đỏ, nom như lẫn óc với máu tươi.
Ôi! Con người mới dễ thương làm sao. Tôi vội vàng trả lời, giọng cảm động:
-Các anh toàn những người thân thiết, quý mến nhau như thế. Tôi vào sợ không hợp.
Anh Mặt Đỏ nghe tôi nói thì ngửa mặt lên cười hơ hớ. Cười xong, anh bảo:
-Mày thấy như thế à? Té ra mày vừa thông minh, lại vừa ngu như một con bò. Đúng. Chúng tao lúc nào cũng thân thiết, lúc nào cũng quý mến nhau. Nhưng với điều kiện không thằng nào được phép hơn thằng nào.
-Hơn về cái gì mới được chứ?
-Về tất cả mọi thứ có trên đời, trừ sự khốn cùng hay ngu si, đần độn. Chúng tao chỉ hài lòng và hết sức yên tâm khi trước mặt mình, xung quanh mình toàn những kẻ khốn cùng, toàn những kẻ ngu si đần độn.
-Tại sao lại phải như thế? Hay là anh nói đùa? Anh đừng đùa kẻo tôi không hiểu.
-Tao cần gì phải đùa với một con bò đực như mày. Có gì mà không hiểu. Mày không thấy cái thằng vừa cười với tao lúc nãy à? Nó cười với tao đấy. Giọng cười mới thân thiện làm sao. Nhưng tao đọc được trong ánh mắt của nó có câu nói: “Mày mà hơn tao thì tao giết…“. Tất nhiên tao cũng cười với nó, và mắt tao cũng trả lời nó bằng một câu như vậy.
-Còn những người khác thì sao?
-Tất cả đều cười nói vui vẻ với nhau, song ánh mắt đều nhìn nhau như thế. Còn mày nữa. Mày làm nghề gì? Mày chắc không có nghề ngỗng gì. Mày là thằng hay nghĩ ngợi lung tung, lại thỉnh thoảng thích viết văn phải không? Những thằng vừa ngu vừa vô nghề nghiệp thường hay rách việc như vậy. Phúc cho mày là tao không thèm viết bao giờ.
-Nếu anh cũng viết thì sao?
-Thì mày sẽ không được phép viết hay hơn tao. Hay hơn tao là tao giết.
-Thế nếu không phải tôi, mà là những người khác thì sao?
-Thằng nào thì cũng thế cả, đều không được phép viết hay hơn tao -anh Mặt Đỏ bắt đầu cáu -Chính những thằng cùng viết văn ấy cũng đối xử với nhau như vậy đấy. Mày không tin ư? Chỉ có những thằng ngu đến mức lú lẫn mới không tin điều đó. Hãy giỏng tai lên mà nghe, mở mắt to ra mà nhìn. Chúng nó đang mê mải giết nhau kia kìa. Chúng cũng thề phải giết cho bằng hết những kẻ viết hay hơn mình…
