Bài văn sách của cụ Nghiêm Xuân Quảng
Dưới đây là bài văn sách kỳ phúc hạch, tức kỳ đệ tứ khoa thi Hương năm Giáp Ngọ (1894) của thí sinh Nghiêm Xuân Quảng với điểm số nội bình ngoại ưu. Quy chế của triều đình phong kiến rất nghiêm ngặt. Các quan chức phải tuân theo luật hồi tị, nếu gian lận sẽ bị xử tội, nhẹ thì cách chức, nặng có thể bị phạt trượng, tống giam. Quan địa phương không được tham gia bất cứ nhiệm vụ nào trong trường thi. Khảo quan chia làm hai ban ở hai nơi khác nhau gọi là “nội trường” và “ngoại trường”. Họ bị giam như phạm nhân, có lính gác suốt ngày đêm, mọi sinh hoạt đều ở trong phòng riêng cho đến hết kỳ phúc hạch. Cao Bá Quát có lần được cử làm sơ khảo khoa thi Hương. Trong khi chấm quyển, ông thấy mấy bài văn hay nhưng mắc lỗi nhẹ liền lấy muội đèn dầu lạc pha với son (các khảo quan chỉ dùng son, không được mang mực tàu vào trường thi) chữa rồi cho điểm “bình”. Việc này không qua được những cặp mắt soi mói của giám khảo ngoại trường, Chu Thần bị đóng gông hạ ngục, may không mất đầu mà chỉ phải phát vãng lên miền thượng đạo làm lính chăn ngựa.
